امر به معروف یعنی چه؟؟
امر به معروف و نهی از منکر یکی از اصول بنیادین در اسلام است که به عنوان یک وظیفه‌ی دینی و اجتماعی مطرح شده است. این اصل نه تنها در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته، بلکه در احادیث و سنت پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این مقاله به تبیین معنای امر به معروف و نهی از منکر، فلسفه، اهمیت و ابعاد آن می‌‌پردازد. امر به معروف به معنای دعوت به انجام کارهای نیک، ارزشمند و پسندیده است که مطابق با آموزه‌های الهی، عقل سلیم و فطرت انسانی است. واژه “معروف” از ریشه “عرف” به معنای شناخت و آگاهی گرفته شده و به اموری اشاره دارد که به دلیل هماهنگی با طبیعت انسانی و قوانین الهی مورد تأیید عقل و شرع قرار گرفتهاند. این وظیفه اخلاقی و دینی بر عهده هر فرد مسلمان قرار دارد تا با گفتار و رفتار خود، دیگران را به ارزش‌هایی همچون عدالت، صداقت، احسان، و عبادت ترغیب کند. امر به معروف نه تنها یک مسئولیت اجتماعی برای اصلاح جامعه است، بلکه نشانه‌ای از محبت، خیرخواهی و دلسوزی نسبت به دیگران بوده و زمینه‌ساز تقویت همبستگی اجتماعی و پیشرفت اخلاقی است.1
تعریف امر به معروف
امر به معروف به معنای دعوت و توصیه به انجام کارهایی است که “معروف” و شناخته‌‌شده به عنوان خوب و پسندیده در نزد عقل و شرع هستند. واژه “معروف” از ریشه “عرف” به معنای شناخت و آگاهی گرفته شده است و به کارهایی اشاره دارد که مورد تأیید عقل، فطرت انسانی و شریعت الهی قرار دارند. نمونه‌هایی از معروف شامل صداقت، امانت‌داری، کمک به نیازمندان و احترام به والدین است.
تعریف نهی از منکر
نهی از منکر به معنای بازداشتن و منع کردن از کارهایی است که “منکر” و ناشایسته هستند. واژه “منکر” از ریشه “نکر” به معنای ناشناخته و ناپسند گرفته شده است و به اعمال و رفتارهایی اطلاق می‌شود که از دیدگاه عقل و شرع مذموم و ناپذیرفتنی هستند. دروغ، ظلم، غیبت و بی‌عدالتی از جمله مصادیق منکر به شمار می‌روند.
سخن امام حسین (علیه‌السلام):
“هدف من از قیام، اصلاح امت جدم و امر به معروف و نهی از منکر است.”
اهمیت و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در اسلام
امر به معروف و نهی از منکر در قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) به عنوان شاخصی از ایمان و مسئولیت‌پذیری مؤمنان معرفی شده است:
“کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ.”
این آیه بیانگر این است که جامعه‌ای که به امر به معروف و نهی از منکر پایبند باشد، به سوی سعادت و کمال هدایت خواهد شد. ازین رو امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی امت اسلامی در قرآن معرفی شده‌‌اند.
در این آیه، مسلمانان به عنوان بهترین امت شناخته شده‌‌اند، به شرط آن که این وظایف را به درستی انجام دهند.
(سوره آل‌عمران، آیه 110)
اهداف و فلسفه امر به معروف و نهی از منکر
اصلاح جامعه
هدف اصلی امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی اســت.
تقویت عدالت اجتماعی
تشویق به اعمال خیر و ممانعت از رفتارهای ناپسند به تحقق عدالت در جامعه کمک می‌کند.
پیشگیری از فساد
با جلوگیری از گسترش منکرات، از بروز و شیوع فساد اخلاقی و اجتماعی پیشگیری می‌شود.
ابعاد امر به معروف و نهی از منکر
فردی
اصلاح رفتار و اعمال فردی از طریق انجام کارهای نیک و ترک گناهان
اجتماعی
تلاش برای ترویج ارزش‌های اسلامی در جامعه و جلوگیری از انحرافات و فساد اجتماعی
حکومتی
نظارت بر مسئولان و رهبران جامعه برای پایبندی به ارزش‌های اسلامی و اخلاقی
ضرورت امر به معروف در اسلام
ظامر به معروف و نهی از منکر از ستون‌های اصلی جامعه اسلامی است که در تحقق عدالت اجتماعی و تربیت اخلاقی افراد نقش بسزایی دارد. عمل به این فریضه نه تنها وظیفه‌ای دینی، بلکه مسئولیتی انسانی است که برای اصلاح فرد و جامعه ضرورت دارد. با تقویت فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر، می‌توان جامعه‌ای سالم، اخلاقی و پویا ساخت.
امر به معروف به معنای دعوت به انجام کارهای نیک، ارزشمند و پسندیده است که مطابق با آموزه‌های الهی، عقل سلیم و فطرت انسانی است. واژه “معروف” از ریشه “عرف” به معنای شناخت و آگاهی گرفته شده و به اموری اشاره دارد که به دلیل هماهنگی با طبیعت انسانی و قوانین الهی مورد تأیید عقل و شرع قرار گرفتهاند. این وظیفه اخلاقی و دینی بر عهده هر فرد مسلمان قرار دارد تا با گفتار و رفتار خود، دیگران را به ارزش‌هایی همچون عدالت، صداقت، احسان، و عبادت ترغیب کند. امر به معروف نه تنها یک مسئولیت اجتماعی برای اصلاح جامعه است، بلکه نشانه‌ای از محبت، خیرخواهی و دلسوزی نسبت به دیگران بوده و زمینه‌ساز تقویت همبستگی اجتماعی و پیشرفت اخلاقی است.2
